En 1989, durante case dúas semanas, Galicia e especialmente a provincia de Pontevedra congregaron non soamente ás mellores promesas de 16 seleccións nacionais, senón á que está considerada como a mellor xeración do balonmán universal. Fíxoo con motivo da disputa da sétima edición do Mundial júnior.

Non foi un campionato calquera. Tratouse da concentración do que, posteriormente, sería unha constelación de estrelas. Podía parecer, inicialmente, outra de tantas reunións xeracionais, pero coa perspectiva do tempo pódese considerar o comezo dunha era única.

Aquel foi o campionato dos campionatos. Un evento excepcional que serviu para que o Pavillón Municipal fose escenario do encontro con máis público da historia do balonmán galego, xa que máis de seis mil afeccionados (dous mil quedaron fóra e na reventa ata se chegou a pagar 70 euros por unha entrada que custaba sete) déronse cita no recinto que, máis de dúas décadas antes, deseñara Alejandro da Sota.

España- URSS

O España-Unión Soviética foi o partido do campionato. A final perfecta para unha competición na que participaron catro xogadores que posteriormente foron elixidos como os mellores do mundo (Talant Dujshebaev en 1994 e 1996, Jackson Richardson en 1995, Stéphane Stoecklin en 1997 e Dragan Skrbic en 2000). A relación podía ser maior si desde 1991 ata 1993 a IHF convocase o premio ou si algunha vez o elixido fose algún dos que están considerados como dous dos mellores porteiros da historia, o sueco Tomas Runar Svensson e o español David Barrufet, integrantes da ampla relación de novos valores que comezaron a mostrarse ó universo en terras pontevedresas.

Grandes estrelas

«De alí saíron moitos dos que despois serían os mellores do mundo, estrelas para Francia, Alemaña, Hungría ou España». A frase pertence a Talant Dujshebaev, que 25 anos despois mantiña frescos na memoria as lembranzas «dun campionato dun nivel excepcional. Foi o meu primeiro namoramento de España. En cada encontro vivíase un gran ambiente. Pavillóns cheos, encontros intensos e ¡gañamos!».

A mellor xeración

‘Galicia 89’, así foi como se denominou, tamén foi o lanzamento da mellor xeración da historia do balonmán español. Doce dos 15 xogadores adestrados por Cruz María Ibero remataron converténdose en importantes nos seus respectivos equipos da Liga Asobal (só Galisteo do Naranco, Manolo Carmona do Atlético de Madrid, e posteriormente do Teucro, e Juan Garalt do BM Madrid non triunfaron) e a maioría deles integraron o bloque da selección que abriu para España as portas da elite mundial (prata no Europeo de 1996 e bronce nos Xogos de Atlanta celebrado case dous meses despois).

A selección española chegaba á cita avalada pola prata lograda dous anos antes en Yugoslavia e cunha xeración na que estaban depositadas moitas esperanzas. Cinco xogadores do BM Granollers (Jordi Núñez, Enric Masip, Mateo Garralda, Ricardo Marín e Jordi Fernández) formaban a columna vertebral, co respaldo dos azulgranas, David Barrufet, Iñaki Urdangarín e Fernando Barbeito; os xogadores do Bidasoa, Olalla e Ordóñez; e o colchoeiro Urdiales.

Camiño do podio

España non fallou, fixo un Mundial perfecto. Na fase inicial logrou o obxectivo de acabar primeira logo de gañar a Checoslovaquia no partido inaugural xogado en Santiago e a Islandia, mentres que na última xornada, co pase garantido, perdeu contra Alemania. A súa mente xa estaba posta na segunda rolda, para a que se clasificaban os tres primeiros de cada grupo. Os que agora son coñecidos como os ‘Hispanos’ víronse a cara con Polonia, Hungría e Suecia, coa que se xogaron a clasificación para a final nun épico partido (21-19), no que a afección pontevedresa desempeñou un papel crucial e no que o porteiro Svensson tivo un rendemento memorable (42 por cento de paradas). Nese encontro naceu o cualificativo da ‘mellor afección de España’.

Un gran escenario

No Mundial participaron potencias como a Unión Soviética, Yugoslavia, Alemaña ou Suecia; alternativas de poder como Francia e Corea ou combinados ‘exóticos’ como Estados Unidos, que perdeu todos os seus partidos por goleada, Exipto ou Arxelia. Na primeira fase a seleccións estiveron repartidas en catro grupos que tiveron como sedes A Coruña, Ferrol, Lugo e Ourense. A provincia de Pontevedra foi escenario, integramente, da segunda parte da competición: fase de consolación, loita polo título e finais por postos.

Os prolegómenos do Mundial tampouco estiveron afastados da polémica e incerteza xa que a organización, que correu a cargo da Federación Galega de Balonmán, tivo que modificar as sedes xa que Vigo optou por ocupar o pavillón das Travesas coa actuación do Ballet Soviético, polo que un dos grupos polo título -no que estaba España- trasladouse a Pontevedra e o outro desenvolveuse entre Chapela e O Porriño. Caldas e Lalín tamén foron escenario de partidos.

Dujshebaev

De todas as estrelas que luciron houbo unha que o fixo por enriba das demais. O de ‘Galicia 89’ foi o Mundial dun xogador de ollos rachados, cunha cintura que se movía coma unha bolboreta e cuns lanzamentos que, igual que os puños de Ali, picaban como unha avespa. Nacera 21 anos antes en Frunze, na agora independente República de Kirguistán, que naquela época pertencía á Unión Soviética. O seu seleccionador reservouno no partido decisivo -o último da segunda fase- contra Yugoslavia para que chegase fresco á final, na que deu todo un recital, con doce goles, e dirixiu á súa selección cara ó título a costa de España (17-23).

Aquel mozo valente na pista, pero tímido fóra dela, era Talant Dujshebaev. «Galicia foi clave para a miña carreira», recoñece sempre. Anos máis tarde, trala desintegración da URSS, converteuse nun español máis.

O do xenio de Kirguistán, que en Galicia comezou a namorarse de España, foi un dos nomes propios dun campionato que enxalzou unha xeración que agrandou a historia do balonmán mundial.

URSS e España, campioas

Soviéticos e españois repartíronse os dous primeiros caixóns dun podio que completou a Yugoslavia do que acabaría sendo porteiro do Teucro, Deixan Peric, e que contaba cun equipo excepcional con xogadores como Matosevic, Dragan Skrbic e Jovanovic. Na loita polo bronce superou a Alemaña. O cadro de honra completouno Islandia, que foi quinta tras superar a Francia.

Foi o Mundial no que triunfou unha afección que asombrou pola súa resposta e no que tamén, o fixeron unha xeración que transformou a historia e un grupo de xogadores que cambiou o destino da selección española.